Yanlış ve gereksiz antibiyotik kullanımının, özellikle çocuklar ve bağışıklığı zayıf hastalar için ciddi riskler yarattığını vurgulayan Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Dilek Leyla Mamçu, “Yaygın antibiyotikler etkinliğini yitirdikçe, zatürre, sepsis ve ishalli hastalıklar gibi daha önce tedavi edilebilen durumlar özellikle çocuklar için giderek daha ölümcül hale geliyor.” dedi. Antibiyotiklerin sadece insan sağlığında değil, hayvan ve tarım sektöründe de kullanılmasının, dirençli bakterilerin yayılmasını hızlandırdığına dikkat çeken Dr. Mamçu, doğru kullanım için enfeksiyonun varlığının kanıtlanması ve ilaçların sadece doktor reçetesi ile alınması gerektiği konusunda uyardı.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Dilek Leyla Mamçu, antibiyotiklerin doğru ve bilinçli kullanımının önemi, direnç gelişimi ve halk sağlığına etkileri hakkında bilgi verdi.
Antibiyotik direnci, tedavi edilebilen hastalıkları giderek daha ölümcül hale getiriyor!
Önemli bir çalışmanın, antimikrobiyal dirençle (AMR) bağlantılı çocuk ölümlerinde rahatsız edici bir artış olduğunu ortaya koyduğunu dile getiren Dr. Dilek Leyla Mamçu, “ESCMID Global 2025 konferansında sunulan bu araştırma önemli bir direnç riski taşıyan ve dünyada kullanım oranları izlenen ‘dikkat antibiyotikleri’nin kullanımlarının Güneydoğu Asya’da yüzde 160 ve Afrika’da yüzde 126 oranında arttığını gösteriyor.” dedi.
Yaygın antibiyotiklerin etkinliğini yitirdikçe, zatürre, sepsis ve ishalli hastalıklar gibi daha önce tedavi edilebilen durumların etkilenen bölgelerdeki çocuklar için giderek daha ölümcül hale geldiğine dikkat çeken Dr. Mamçu, “Çalışma, bu kısır döngünün düşük ve orta gelirli ülkeleri orantısız bir şekilde nasıl etkilediğini vurguluyor. Her ne kadar kesin bir sayı yoksa da özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki çocuk ölümlerinin önemli bir kısmının dirençli bakterilerle oluşan enfeksiyonlar olduğu öngörülüyor.” açıklamasını yaptı.
Doğru antibiyotik kullanımı için, enfeksiyonun varlığı mutlaka sorgulanmalı!
Doğru ilaç kullanımının hastanın bireysel ihtiyaçlarına en uygun ilacın, uygun dozda, yeterli sürede ve en düşük maliyetle verilmesi olarak tanımlandığını ifade eden Dr. Dilek Leyla Mamçu, “Doğru antibiyotik kullanımı için, mikrobiyolojik olarak kanıtlanmış bakteriyel bir enfeksiyonun varlığı mutlaka sorgulanmalıdır.” dedi.
Dr. Mamçu, tanı açısından gerekli değerlendirme yapılmadan ve enfeksiyon olmaksızın antibiyotik kullanılmasının, seçilen antibiyotiğin yanlış olması, antibiyotik dozunun yetersiz veya aşırı olması, doz aralıklarının uygunsuz olması gibi sonuçlara yol açabileceğini ve bu gibi durumlarda antibiyotiklerin uygun kullanılmamış olacağını vurguladı.
Gelişen direnç bütün insanlığı tehdit edecek düzeyde!
Dünya Sağlık Örgütü’nün 2024 tarihli raporuna göre, 2050 yılına kadar antibiyotik direnci nedeniyle yılda 10 milyon kişinin hayatını kaybedebileceğinin öngörüldüğünü hatırlatan Dr. Dilek Leyla Mamçu, “Gelişen direnç ne yazık ki bütün insanlığı tehdit edecek düzeyde.” dedi.
Antibiyotiklerin sadece insan sağlığında değil hayvan yetiştiriciliği ve tarım alanında da kullanıldığına değinen Dr. Mamçu, “Tüm dünyada yaygın ve kontrolsüz kullanılmaları, gıda, su, çevre yoluyla dirençli bakterilerin çok daha kolay yayılmasına ve insana geçmesine neden oluyor. Bu nedenle antibiyotik direnci insan, hayvan ve çevre sağlığını bir arada içeren, ulusal ve uluslararası politikalarla ‘tek sağlık’ başlığı altında bütüncül olarak ele alınması gereken bir konu.” şeklinde konuştu.
Dirençli mikroorganizmalar ciddi bir sağlık tehdidi oluşturuyor!
Ülkemizde yazılan her 100 reçetenin 14’ünde en az bir antibiyotik yer aldığını kaydeden Dr. Dilek Leyla Mamçu, “Antibiyotikler tüketilen ilaçlar listesinde maliyet ve kullanım oranı açısından ikinci sırada yer alıyor.” dedi.
Son yıllarda antibiyotiklerin ancak doktor reçetesi ile satılabilmesinin bu anlamda çok önemli bir yarar sağladığını dile getiren Dr. Mamçu, şunları söyledi:
“Antibiyotiklerin doğru kullanılması için yürütülen faaliyetler sonucunda antibiyotik tüketiminde bir miktar azalma olsa da, hem antibiyotik tüketimi hem de antimikrobiyal direnç açısından istenilen seviyelere erişilemedi. Dirençli mikroorganizmalarla gelişen enfeksiyonlar özellikle de yoğun bakım ortamında ve bağışıklık sistemi zayıflamış hastalarda ciddi bir sağlık tehdidi oluşturuyor. Dirençli bakterilerin neden olduğu bu hastalıklar, tedaviye de dirençli olup, hastanede yatış sürelerinin uzamasına ve bununla ilgili komplikasyonların gelişmesine, ölüm ve hastalığa yakalanma oranlarında artışa neden oluyor. Koordineli küresel politikalar, özellikle yüksek riskli bölgeler için geliştirilen antibiyotik yönetimi programları ve alt yapı destekleri umut veriyor.”
Antibiyotik gerekip gerekmediğine karar verme yetkisi yalnızca doktora ait!
Antibiyotiklerin etkili ve güvenli kullanılması için önerilerde bulunan Dr. Dilek Leyla Mamçu, sözlerini şöyle tamamladı:
“İlk ve en önemli adım doktorun talimatlarına uymak. Antibiyotikler her zaman bir doktor reçetesi ile alınmalı. Doktorunuzun belirlediği dozajı, sıklığı ve tedavi süresini tam olarak uygulayın. Antibiyotikleri tam olarak bitirin, reçetede belirtilen sürede tamamen kullanın. Enfeksiyonun belirtileri geçse bile, ilacı erken bırakmak direnç gelişimine ve enfeksiyonun tekrarlamasına neden olabilir. Antibiyotiği düzenli aralıklarla alın. Eğer bir dozu kaçırırsanız, normal sürecinize geri dönün ve sonraki dozu zamanında alın. Eğer herhangi bir yan etki veya rahatsızlık fark ederseniz, hemen doktorunuza başvurun. Antibiyotiğinizi değiştirmesi veya dozajı ayarlaması gerekebilir.
Antibiyotiklerin doğru ve düzenli kullanımı, enfeksiyonların etkili bir şekilde tedavi edilmesine ve direnç gelişiminin önlenmesine yardımcı olur. Unutmayın; her boğaz ağrısı, baş ağrısı ve geniz akıntısının, antibiyotik kullanmayı gerektirecek bir durum olmayabilir. Antibiyotik gerekip gerekmediği konusunda karar verme yetkisi yalnızca doktora aittir.”
EN
Not Every Sore Throat Requires Antibiotics!
Specialists warn that unnecessary antibiotic use is becoming a growing concern worldwide, posing a serious global health threat.
Infectious Diseases and Clinical Microbiology Specialist Dr. Dilek Leyla Mamçu emphasizes that misuse and overuse of antibiotics can cause severe risks—especially for children and people with weakened immune systems.
“As common antibiotics lose their effectiveness, once-treatable diseases such as pneumonia, sepsis, and diarrheal illnesses are becoming increasingly fatal, particularly for children,” Dr. Mamçu warns.
She also highlights that the use of antibiotics not only in human medicine but also in animal farming and agriculture accelerates the spread of resistant bacteria. Proper use requires confirmed infection evidence and prescription-only administration.
Antibiotic Resistance Is Making Treatable Diseases Deadlier
Dr. Mamçu cites a major study presented at the ESCMID Global 2025 Conference, revealing alarming growth in antibiotic resistance–related child deaths.
“The study showed that the use of so-called ‘watch antibiotics’—those closely monitored worldwide—has increased by 160% in Southeast Asia and 126% in Africa,” she says.
This resistance crisis disproportionately affects low- and middle-income countries, where resistant bacterial infections are believed to be responsible for a large share of child mortality.
Confirming the Infection Is Essential Before Prescribing Antibiotics
Dr. Mamçu defines rational antibiotic use as selecting the most suitable drug for a patient’s needs—at the right dose, for the correct duration, and at minimal cost.
“Before starting antibiotics, the presence of a bacterial infection must be confirmed microbiologically,” she stresses.
Using antibiotics without diagnosis or infection can lead to inappropriate drug selection, incorrect dosages, and ineffective treatment.
Resistance Is a Global Threat to Humanity
According to the World Health Organization’s 2024 report, antibiotic resistance could cause 10 million deaths annually by 2050 if current trends continue.
“Resistance is now at a level that threatens all of humanity,” says Dr. Mamçu.
Because antibiotics are also used in animal farming and agriculture, resistant bacteria can easily spread through food, water, and the environment. This is why antibiotic resistance must be addressed through integrated global ‘One Health’ policies, combining human, animal, and environmental health.
Resistant Microorganisms Are a Serious Health Threat
Dr. Mamçu notes that in Turkey, 14% of all prescriptions contain at least one antibiotic, and antibiotics rank second among the most used and most expensive drugs.
Although requiring prescriptions has helped reduce misuse, resistance rates remain high. Resistant infections, especially in intensive care units or among immunocompromised patients, lead to longer hospital stays, more complications, and higher mortality rates.
“Coordinated global policies and antibiotic stewardship programs—especially in high-risk regions—offer hope,” she adds.
Only Doctors Can Decide If Antibiotics Are Needed
Dr. Mamçu concludes with practical advice for safe antibiotic use:
- Always follow your doctor’s instructions.
- Take antibiotics only with a valid prescription.
- Complete the full treatment course, even if symptoms improve early.
- Take doses at regular intervals and never skip or double up.
- Report any side effects to your doctor immediately.
“Proper and consistent antibiotic use helps treat infections effectively and prevents resistance. Remember: not every sore throat, headache, or nasal drip requires antibiotics. The authority to decide whether they are needed belongs only to the doctor.”
