Röportaj: Şükriye Tahir
Sıcak yaz günlerinde hemen hemen her evde, iş yerinde ya da araçta başvurulan serinletici bir yöntem: klima. Ancak yanlış kullanımı ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Şafak Sahir Karamehmetoğlu ile klima çarpması hakkında konuştuk.
Hocam, “klima çarpması” kavramı halk arasında sıkça kullanılıyor. Bu tam olarak nedir?
Evet, klima çarpması özellikle yaz aylarında sıkça karşımıza çıkan bir durum. Aslında bu tabir, klima kullanımında yapılan hatalar sonucunda vücudun verdiği tepkiyi ifade ediyor. Klimalar serinlemek için hayat kurtarıcı olabiliyor ama vücut ısısını sabit tutma mekanizmamız, ani sıcaklık değişimlerine karşı zorlanabiliyor. Bu durumda baş ağrısı, kas ağrısı, halsizlik, burun tıkanıklığı gibi belirtilerle karşılaşabiliyoruz.
Peki ideal oda sıcaklığı kaç derece olmalı?
İdeal sıcaklık 22 derecedir. Klima 20 derecenin altına ayarlanırsa ya da 24 derecenin üzerine çıkarsa klima çarpması riski artar. Bu aralık dışında vücudun sıcaklığa adaptasyonu zorlaşıyor, özellikle savunma sistemi zayıflayan kişilerde belirtiler çok daha yoğun yaşanabiliyor.
Bu durumda neler yaşanıyor, vücut nasıl etkileniyor?
İlk belirti genellikle baş ağrısı oluyor. Ardından kas ağrıları, burun tıkanıklığı, gözlerde kuruluk ve halsizlik görülebiliyor. Klima, ortamın nem oranını da düşürüyor. Nem oranı yüzde 50’nin altına indiğinde göz, burun, boğaz gibi mukozal alanlarda kuruluk ve tahriş meydana geliyor. Bu da üst solunum yolu enfeksiyonlarına zemin hazırlayabiliyor. Ayrıca sıvı kaybı (dehidrasyon) gelişebiliyor, bu da yorgunluk ve güçsüzlüğe sebep olabiliyor.
Bu belirtiler grip ya da soğuk algınlığıyla da karıştırılabilir mi?
Kesinlikle. Belirtiler benzer olduğu için karıştırmak çok mümkün. Ancak klima çarpmasının tanısı için spesifik bir laboratuvar testi yok. Şikayetler üzerinden değerlendirme yapıyoruz. Şüphe durumlarında, dehidrasyon riski varsa bazı kan tahlilleriyle sıvı dengesi kontrol edilebilir.
Klima kullanımında nelere dikkat etmeliyiz?
İlk olarak kullanım kılavuzuna uygun hareket edilmeli. Klimanın hava üflediği yön doğrudan vücuda gelmemeli, karşısında uzun süre oturulmamalı. Klima mutlaka ideal sıcaklıkta (21-22 derece) ve 2 saatlik sürelerde çalıştırılmalı, ardından kapatılmalı. Camlar açılarak temiz hava girişi sağlanmalı. Ayrıca klima filtrelerinin düzenli aralıklarla temizlenmesi ve bakımlarının yapılması çok önemli. Aksi halde hava kalitesi düşer ve bu da sağlık problemlerini tetikler.
Klima çarpmasından korunmak için başka neler önerirsiniz?
Klima karşısında yatmak ya da oturmak riskli. Hava akımı vücuda doğrudan gelmemeli. Düzenli sıvı tüketimi önemli, çünkü klimalı ortamda vücut fark etmeden sıvı kaybedebiliyor. Ayrıca klima kullanımı sonrası ara verilip ortamın havalandırılması gerekiyor. Bu hem hava kalitesini korur hem de vücudun ani ısı değişimlerinden etkilenmesini engeller.
Son olarak, klima çarpmasının tedavisi var mı?
Spesifik bir tedavisi yok. Ancak belirtilere göre tedavi uygulanabiliyor. Örneğin baş ağrısı için ağrı kesiciler, sıvı kaybı için bol su tüketimi ve elektrolit desteği öneriyoruz. Ama asıl önemli olan, bu durumu yaşamamak için önceden tedbir almak.
Teşekkür ederiz hocam. Son derece bilgilendirici oldu.
Ben teşekkür ederim. Unutulmamalı ki birçok sağlık sorunu gibi, klima çarpmasında da en etkili çözüm korunmak ve doğru kullanımı alışkanlık haline getirmektir.
